Waarom sommige zakelijke conflicten onoplosbaar lijken – en hoe inzicht in persoonlijkheidsstructuren het verschil maakt

Zakelijke conflicten lijken vaak te gaan over feiten, strategie of inhoudelijke keuzes. Maar de échte oorzaken zitten vaak dieper: in persoonlijkheden, drijfveren en onbewuste patronen.

In mijn werk als business mediator zie ik steeds terugkerende dynamieken tussen bestuurders, aandeelhouders of familieleden in een onderneming. Mensen nemen geen besluiten in het luchtledige – ze handelen vanuit karakterstructuren die diep geworteld zijn in hun persoonlijkheid en levensgeschiedenis.

Een waardevol kader om die dynamiek te begrijpen komt van psychiater Wilhelm Reich, en is later doorontwikkeld door onder anderen Stephen M. Johnson. Zij onderscheiden zes zogeheten karakterstructuren: patronen van gedrag, gevoel en afweer die ontstaan in reactie op vroege ervaringen. Deze structuren zie je ook aan de directietafel terug – vaak zonder dat mensen het zelf doorhebben.

Welke types kom je tegen?

Iedereen kijkt anders naar besluitvorming, samenwerking en conflict. Hier zijn zes herkenbare structuren die ik vaak zie terugkomen in mediationtrajecten – losjes vertaald en aangepast naar de zakelijke context:

1. De Strijder (Masochistische structuur)

Sterk, vasthoudend en gericht op controle. Wil vooruit, maar heeft moeite met overgave of afhankelijkheid. Loopt vast als hij het gevoel heeft klem te zitten of niet gehoord te worden.

2. De Visionair (Schizoïde structuur)

Creatief en vooruitdenkend, maar snel overweldigd door emoties of nabijheid. Kan zich terugtrekken of afsluiten bij weerstand of kritiek. Heeft behoefte aan autonomie én erkenning.

3. De Analyticus (Rigide structuur)

Denkt rationeel, hecht aan duidelijkheid en structuur. Stelt hoge eisen – ook aan zichzelf. Loopt vast als er te veel onzekerheid, emotie of onduidelijkheid is.

4. De Verbinder (Orale structuur)

Stelt relaties en harmonie voorop. Kan conflicten vermijden of zich aanpassen om de sfeer goed te houden. Loopt vast als hij of zij zichzelf te veel verliest in de ander.

5. De Tacticus (Psychopathische structuur)

Denkt strategisch, beweegt makkelijk tussen partijen. Kan manipulatief overkomen of moeite hebben met kwetsbaarheid. Loopt vast als er wantrouwen ontstaat.

6. De Beschermde (Hysteriforme structuur)

Charmant, energiek en expressief, maar gevoelig voor afwijzing. Heeft bevestiging nodig en kan dramatisch reageren bij onzekerheid. Loopt vast als de aandacht wegvalt of grenzen onduidelijk zijn.

Hoe deze inzichten helpen bij conflictoplossing

In een mediationtraject kijken we niet alleen naar wat er speelt, maar ook naar hoe mensen reageren – en waarom.

Zodra je de patronen herkent, ontstaat er ruimte voor echte doorbraken. Een goed compromis komt vaak pas in zicht als mensen begrijpen waar het gedrag van de ander vandaan komt.

Voorbeelden uit de praktijk:

→ In een familiebedrijf houdt een ‘Strijder’ (de oprichter) de touwtjes strak in handen, terwijl de ‘Visionair’ (de opvolger) vernieuwing wil. De machtsstrijd draait niet alleen om inhoud – maar om controle versus autonomie.

→ In een aandeelhoudersconflict vertrouwt de ‘Analyticus’ op cijfers en contracten, terwijl de ‘Verbinder’ zoekt naar harmonie. Zonder inzicht in die botsende logica blijft het gesprek hangen.

→ Binnen een managementteam stuurt een ‘Tacticus’ op strategisch voordeel, terwijl een ‘Beschermde’ teamlid zich onveilig voelt en overgevoelig reageert. Pas als die spanning erkend wordt, ontstaat er wederzijds begrip.

Van frustratie naar beweging

Business mediation draait niet alleen om afspraken – het gaat over het creëren van nieuwe samenwerking, zelfs als persoonlijkheden botsen. Door zicht te krijgen op gedragspatronen, drijfveren en onderliggende behoeften, ontstaat er rust, ruimte en een oplossing die écht werkt.

Wil je sparren over een situatie waarin overleg steeds vastloopt? Plan een vrijblijvend gesprek.

PLAN EEN GESPREK